هنر Footprinting برای کنجکاوِ محترم

👣 Footprinting چیه، ساده و روشن

فرض کن می‌خوای به یه مهمونی بری؛ قبل از اینکه برسی، از پنجره نگاه می‌کنی ببینی چه ماشینی جلوی خونه پارک شده، میز غذا چه جوره، کی قراره بیاد و آیا باید با کت بری یا تی‌شرت. تو دنیای امنیت سایبری هم Footprinting همون نگاه کردن از پنجره است — جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی یک سازمان، شبکه یا وب‌سایت بدون اینکه وارد بشی یا چیزی رو لمس کنی. این کار هم توسط مهاجم‌ها و هم توسط متخصصان امنیت برای شناختِ بهتر هدف انجام می‌شه — البته باید اخلاقی و قانونی باشه.

دو دسته‌ی کلی Footprinting

⛅۱. ردیابی غیرفعال (Passive Footprinting) — آفتابی و بی‌صدا

مثل اینه که بدون زنگ زدن به در، از بیرون خونه عکس می‌گیری و دنبال سرنخ می‌گردی. اطلاعات از منابع عمومی گرفته می‌شه و احتمال اینکه هدف متوجه بشه خیلی کمه.

نمونه‌ها:

• WHOIS — اطلاعات ثبت دامنه (که مالِ کیه، چه زمانی ثبت شده و…).

• DNS records — مثل دیدن دفترچه تلفنِ اینترنتیِ دامنه.

• موتورهای جستجو و Google Dorks — چیزهایی که بی‌دقتی‌ها یا فراموشی‌ها از وب‌سایت به جا گذاشته.

• شبکه‌های اجتماعی — پست‌ها، بیوگرافی‌ها و لینک‌های عمومی کارکنان.

• آرشیوها و نسخه‌های قدیمی سایت — مثلاً از Archive.org ببینی قبلاً چی بوده.

مثالِ طنز از زندگی روزمره:
وقتی می‌خوای ببینی آیا همسایه در خونه‌ست؟ از پنجره نگاه می‌کنی که چراغ‌ها روشن‌اند یا نه — این کار Passive هست؛ هیچ زنگی نزدی و هیچی رو جابه‌جا نکردی.

🤹‍♂️۲. ردیابی فعال (Active Footprinting) — زنگ زدن و پرس‌وجو

مثل اینه که زنگ در بزنی یا صدای زنگ خونه رو گوش کنی تا بفهمی کسی هست یا نه. این روش مستقیماً با هدف ارتباط برقرار می‌کنه و دقیق‌تره، ولی ریسک شناسایی شدنش بیشتره.

نمونه‌ها (به صورت کلی، بدون دستورالعمل فنی):

• اسکن کردن برای کشف سرویس‌های فعال و پورت‌های باز.

• بررسی آنلاین بودنِ میزبان‌ها (Ping Sweeps).

• کشف مسیر شبکه (Traceroute) برای شناخت توپولوژی مسیر.

• Banner Grabbing برای دیدن اطلاعات نسخه‌ای که سرویس‌ها اعلام می‌کنند.

یادآوری اخلاقی و قانونی:
هرکاری که مستقیم با هدف ارتباط برقرار می‌کنه ممکنه قوانین یا سیاست‌های سازمانی رو نقض کنه. فقط با اجازه‌ی کتبی و در چارچوب تست نفوذ قانونی انجام بدید.

مثالِ طنز از زندگی روزمره:
می‌خوای بدونی در خونه رو چه کسی باز می‌کنه؟ زنگ میزنی و می‌بینی کی جواب میده — اینجا احتمال اینکه صاحب‌خونه متوجه بشه زیاده.

🎯اهدافِ Footprinting — چرا اصلاً این کارو می‌کنیم؟

1. جمع‌آوری اطلاعات پایه‌ای: آدرس‌ها، دامنه‌ها، زیردامنه‌ها، رکوردهای DNS، روش‌های ارسال ایمیل و اطلاعات تماسِ عمومی.

2. شناخت سطح تهدید: بفهمیم چه نقاط ضعفی ممکنه وجود داشته باشه و برنامه‌ریزی کنیم برای تست‌های بعدی (هم برای مهاجم و هم برای مدافع).

3. آمادگی دفاعی: تیم‌های امنیتی می‌تونن از همین روش‌ها استفاده کنن تا بفهمن چه اطلاعاتی بیرون هست و اون‌ها رو پاک یا محدود کنن.

🧰روش‌ها و تکنیک‌ها (به زبان ساده، بدون دستورالعمل فنی)

😶‍🌫️روش‌های غیرفعال

• WHOIS و ثبت دامنه: مثل نگاه کردن به شناسنامه‌ی یک دامنه؛ ببین چه کسی ثبت کرده و چه زمان‌هایی مهم هستند.

• تحلیل DNS: فهمیدن اینکه چه آدرس‌هایی پشتِ دامنه هستند.

• جستجو در وب و آرشیوها: گاهی اطلاعات مدیریتی یا فنی به‌طور ناآگاهانه روی صفحات عمومی می‌مونه.

• شبکه‌های اجتماعی و لینکدین: ساختار سازمان و اسمِ کارکنان را می‌ده؛ مخصوصاً برای مهندسی اجتماعی.

• ابزارهای تحلیل فناوری وب: مثل چک کردن اینکه سایت با چه فناوری‌هایی ساخته شده (CMS، فریمورک‌ها، سرورها) — این اطلاعات برای شناختِ سطح حمله مفیده.

🤸‍♀️روش‌های فعال (خلاصه و مسئولانه)

• اسکن سرویس‌ها و پورت‌ها: برای فهمیدن سرویس‌های فعال (مثلاً سرویس ایمیل یا وب).

• پینگ و بررسی دسترسی: برای دیدن اینکه آیا میزبان جواب می‌دهد.

• ردیابی مسیر شبکه (Traceroute): برای شناختن مسیر بسته‌ها و توپولوژی شبکه.

• گرفتن بنرها (Banner Grabbing): وقتی سرویس‌ها اطلاعات ساده‌ای برای سازگاری اعلام می‌کنند که ممکنه نسخه و نوع سرویس رو بگه.

نکته مهم: ارائه‌ی جزئیات فنی (مثلاً پارامترها، کامندها یا چگونگی انجام اسکن) می‌تونه به سوءاستفاده منتهی بشه؛ بنابراین اینجا به توضیحِ کلی اکتفا می‌کنیم و تأکید می‌کنیم که هر اقدامی باید با مجوز و در چارچوب قانونی انجام بشه.

⚒️ابزارهای معروف (معرفیِ کلی، نه دستورالعمل)

• Nmap — برای کشفِ سرویس‌ها و بررسی‌های شبکه (هم برای دفاع و هم برای تست).

• Maltego — برای تحلیلِ روابط و مصورسازیِ داده‌های عمومی.

• Recon-ng / theHarvester — پلتفرم‌هایی برای جمع‌آوری داده‌های عمومی از منابع متعدد.

• Shodan — موتور جستجوی دستگاه‌های متصل به اینترنت (برای دیدن دستگاه‌هایی که عمومی‌اند).

• Wappalyzer — تشخیص فناوری‌های مورد استفاده در سایت‌ها.

همیشه تأکید می‌کنیم: ابزارها می‌تونن برای دفاع یا تحقیق قانونی به‌کار برن؛ استفاده‌ی غیرمجاز و حمله‌گرانه خلافِ قانون و اخلاق است.

👁️ چطور روش‌ها رو ترکیب کنیم (به‌صورت مسئولانه)

یک کارِ استاندارد و اخلاقی معمولاً اینه که:

1. از روش‌های غیرفعال شروع کن تا تصویر کلی به‌دست بیاد.

2. با اجازه و در چارچوبِ سیاست، از روش‌های فعال برای تأییدِ حدس‌ها و کشفِ مسائلِ فنیِ قابل اثبات استفاده کن.

3. اطلاعاتِ به‌دست‌آمده را مستندسازی و برای تیم امنیتی ارسال کن تا اصلاح انجام بشه.

😁مثال‌های طنزگونه (برای ماندگاریِ مفهوم)

1. مثلِ آشپزی با دستورِ آشپزخونه:
   Passive = خوندن منوی رستوران و دیدن عکس‌ها.
   Active = رفتن به آشپزخانه و باز کردنِ درِ فر (ولی فقط با اجازه‌ی سرآشپز!).

2. مثلِ دوستیابی در اپلیکیشن:
   Passive = دیدن پروفایل و عکس‌ها.
   Active = فرستادن پیام مستقیم و درخواست بیرون رفتن — احتمالِ بلاک شدن هم هست!

3. مثلِ پرسه‌زدن در بازارچه:
   Passive = نگاه کردن به ویترین‌ها و قیمت‌ها از دور.
   Active = ورود و باز کردن صندوقِ فروشنده تا قیمت‌ها رو چک کنی — حواست باشه صاحب مغازه ممکنه ناراحت بشه.

🤷‍♀️چطور دفاع کنیم؟ — نکات عملیِ ساده برای تیم‌های امنیتی (قابلِ اجرا و بیانی غیر فنی)

• بروزرسانیِ مستمرِ اطلاعات عمومی: بررسی کن چه اطلاعاتی به‌صورت عمومی در دسترس هست و اگر لازمِ— حذف یا محدودش کن.

• ونتیلاسیون دسترسیِ DNS و WHOIS: از سرویس‌های حفاظتِ حریمِ خصوصیِ دامنه استفاده کن و رکوردها رو پاکیزه نگه دار.

• آگاهی‌رسانیِ کارکنان: آموزشِ مهندسی اجتماعی و اینکه چه اطلاعاتی نباید عمومی بشه.

• مانیتورینگِ مواردِ غیرطبیعی: دنبالِ لاگ‌ها و هشدارهای غیرمعمول باش تا فعالیت‌های Active سریع شناسایی بشن.

• انجامِ تست‌های مجاز نفوذ: با تیم‌های معتبر و با قراردادِ قانونی، تست انجام بدید تا مشکلاتِ نهفته کشف و رفع بشن.

⬅️نتیجه‌گیری — جمع‌بندی سریع

Footprinting پایه و ستونِ هر فرایند تست نفوذ یا تحلیل تهدید است؛ هم ابزاری برای مهاجمین و هم فرصتی برای مدافعین. تفاوت در انگیزه و مجوزهاست: اگر با هدفِ بهبود امنیت کار می‌کنید، اطلاعاتِ عمومی را از دیدِ مدافع بررسی کنید و نقاطِ ضعف را ببندید. همیشه قانونی و اخلاقی رفتار کنید.